TÌM HIỂU LỄ HỘI HALLOWEEN (Hal-low-e’en)
Halloween là một lễ hội truyền thống diễn ra vào ngày 31/10 hàng năm ở nhiều nước Tây Âu và Bắc Mỹ. Hiện nay, lễ Halloween cũng đang trở nên khá phổ biến tại Việt Nam, tuy nhiên không phải ai cũng biết về nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội này.
Halloween có tên gốc là All Hallows’Eve, có nghĩa là đêm trước Ngày lễ các thánh.
Hallow là một từ tiếng Anh cổ có nghĩa là “thánh” và cuối cùng đổi là Halloween.
Trước đây, Halloween có xuất xứ từ Thiên Chúa giáo, được viết rút gọn từ "All Hallows' Evening", (buổi tối của Lễ Chư Thánh) là một lễ hội diễn ra vào ngày đầu tiên của tháng 11, tháng cầu cho các linh hồn đã qua đời.
Tuy nhiên cũng có tài liệu cho rằng, ngay từ thế kỷ 5 trước công nguyên người Celtic ở Ai-len đã kỷ niệm ngày này vào ngày 31/10, tức là ngày cuối cùng của mùa hè như là một nghi lễ mừng năm mới.
Từ đó, hằng năm cứ vào ngày cuối tháng Mười, là ngày 31/10, trẻ em và người lớn trên khắp thế giới lại háo hức đón lễ hội halloween. Vào ngày này, trẻ con có thể hóa trang đến gõ cửa nhà hàng xóm để xin bánh kẹo, dự tiệc hóa trang, đốt lửa, tổ chức các trò đùa cợt, xem phim hoặc kể chuyện kinh dị.
NGUỒN GỐC LỄ HỘI HALLOWEEN
Lễ hội Halloween được cho là bắt nguồn từ dân tộc Celt, là một dân tộc sống cách đây hơn hai ngàn năm trên các vùng đất bây giờ là Anh quốc, Ái Nhĩ Lan và miền Bắc nước Pháp.
Halloween đến Mỹ do những di dân đầu tiên, đa số đến từ Anh Quốc và một số từ các vùng thuộc dân tộc Celt, họ đã đem qua Mỹ khá nhiều phong tục khác nhau. Nhưng vì nhiều lý do, mãi đến năm 1800 mới trở thành tục lệ được nhiều người hưởng ứng.
Trước đây, lễ hội Halloween mang ý nghĩa tôn giáo tuy nhiên hiện nay, khắp trên thế giới đều coi lễ hội Halloween là một lễ hội vui chơi với những quả táo của lễ hội Pomona, con mèo đen của lễ hội Sanhaim và những con ma, bộ xương của ngày lễ các thánh và các linh hồn...
Ngày lễ Halloween của phương Tây gần giống với ngày Xá tội vong nhân rằm tháng 7 của phương Đông với quan niệm là ngày mở cửa địa ngục, các linh hồn được phép lên cõi dương đoàn tụ với gia đình.
Người phương Đông coi lễ Halloween là một ngày để tưởng nhớ người đã khuất.
Người phương Tây lại coi đây là một dịp lễ hội để vui chơi.
Tuy nhiên, ngày này người phương Đông coi trọng đến vật chất, đó là nguồn gốc của tục cúng cô hồn, nấu cháo lá đa cho những linh hồn đói khổ.
Người phương Tây lại chú trọng đến tinh thần, họ hóa trang thành ma qủy để những hồn ma cô độc không cảm thấy cô đơn, hay một số nơi là để ma qủy không biết là người sống mà nhập vào.
Ở các nước phương Tây, lễ hội halloween được tổ chức vào buổi tối trước Lễ Các Thánh trong Kitô giáo Latinh. Đây là ngày bắt đầu Tuần Tam nhật Các Thánh khoảng thời gian trong năm phụng vụ dành để tưởng nhớ những người đã chết, gồm các vị thánh, các vị tử đạo và tất cả các tín hữu trung kiên đã qua đời.
Nhiều ý kiến cho rằng, Halloween bắt nguồn từ các lễ hội thu hoạch của người Celt mà có thể mang gốc rễ ngoại giáo, đặc biệt là lễ hội Samhain của người Gael. Chính vì vậy, nhiều tập tục Halloween ngày nay được cho là chịu ảnh hưởng từ thực hành dân gian của người Celt. Trong số đó, có liên quan nhiều nhất là lễ hội Samhain.
Lễ hội Halloween kể từ đầu thế kỷ 19 mang nhiều đặc tính Mỹ, pha trộn và phát triển từ các tục lệ của dân nhập cư, trong khi đó có những tập tục lại bị lãng quên ngay tại nguồn gốc của chúng là châu Âu.
Tuy nhiên, so với châu Âu, các truyền thống tôn giáo của Halloween tại Bắc Mỹ bị phai nhạt nhiều hơn. Ngày nay ở nhiều nơi, Halloween chủ yếu mang tính thế tục, giải trí và thương mại.
TRUYỀN THUYẾT VỀ LỄ HỘI HALLOWEEN
Theo truyền thuyết của nước Ái Nhĩ Lan (Ireland) thì từ ngữ “Jack-ó-lanterns” đến từ một người có tên là Jack. Jack là một chàng thiếu niên đã chết nhưng linh hồn không được phép lên Thiên Đàng vì lúc sống, anh ta vốn là một người tham lam, bủn xỉn, thường cất giấu tiền bạc, keo kiệt không hề bố thí cho ai một chút gì.
Thế nhưng anh ta lại cũng không thể xuống Địa Ngục vì lúc còn sống anh ta đã từng chơi đùa với ma qủy, nên qủy không bắt anh.
Chuyện kể rằng, trước đó có con qủy đến quấy phá một vùng dân cư, người dân đến cầu cứu các vị tu sĩ đem các vật thánh đến “yểm” và “khóa các cửa” ra vào.
Nhờ vậy, con qủy bị bắt… Jack nhận ra đó là con qủy thường vui đùa với mình và Jack đã tìm cách gỡ vật “yểm ma qủy” mở đường cho qủy chạy thoát. Để đền ơn cứu mạng, qủy hứa với Jack là sẽ không bắt hồn Jack về Địa Ngục. Do đó, khi Jack chết vì một tai nạn, linh hồn Jack bị Thiên Đường từ chối. Jack liền tìm đến Địa Ngục, nhưng qủy không cho vào vì lời hứa trước đây.
Thấy Jack lạnh lùng khổ sở, qủy bèn lấy một ít than hồng ở Địa Ngục bỏ vào trong ruột một qủa bí ngô và đưa cho Jack để sưởi ấm trên đường trở lại trần gian.
Để cho không khí thông vào nuôi lửa, Jack phải đục thủng quả bí ngô.. và ánh lửa từ trong đã chiếu ra soi sáng nẻo đường lang thang của Jack. Có lẽ Jack phải cầm đèn đi lang thang trên mặt đất cho đến ngày phán xét cuối cùng của nhân loại.
Ý NGHĨA CỦA NGÀY LỄ HỘI HALLOWEEN
1. Ý NGHĨA GIÁO DỤC
Hành động và cuộc đời của Jack đã trở thành những kinh nghiệm để tuổi trẻ rút ra một bài học làm người, đó là:
+ Thứ nhất, sống không nên tham lam, bủn xỉn, keo kiệt.
+ Thứ hai, phải có lòng bác ái, từ bi, biết giúp đỡ kẻ khó khăn.
+ Và không nên chơi đùa với ma qủy.
+ Ma qủy hiểu theo nghĩa bóng là những trò lừa lọc, đe dọa, làm cho người khác sợ hãi, những việc làm tinh quái do trí thông minh và tưởng tượng của tuổi trẻ sáng tạo ra có khi làm hại đến người, đến xã hội… Chơi đùa, giao du với ma qủy sẽ dễ bị cám dỗ đi vào đường tối tăm và tội lỗi.
Tuy nhiên, chuyện anh chàng Jack trong đêm Halloween cũng ghi nhận một thái độ sòng phẳng của qủy, đó là “ân đền, oán trả” và “giữ lời hứa.” Dù rằng sự “giữ lời hứa” này đã làm cho Jack rơi vào thân phận cô hồn lang thang vất vưởng.
Đối với các xã hội Âu, Mỹ Halloween đã trở thành lễ hội vui chơi hằng năm cho trẻ em và cả người lớn. Ít người quan tâm tìm hiểu ý nghĩa nhân bản của nó.
2. Ý NGHĨA NHÂN BẢN
Nếu đào sâu hơn, có lẽ sẽ tìm thấy tính cách nhân bản trong câu chuyện.
Thử đặt câu hỏi: tại sao dưới ánh sáng khoa học và kỹ thuật mà các nước Âu, Mỹ vẫn dành một ngày lễ hội cho người của “cõi Âm” mà đại diện là chàng Jack?.
Jack là nhân vật tưởng tượng nhưng đã thực sự hiện thân trong cuộc đời, trong thân phận làm người… mà lại là một người cô đơn. Khi chết, Jack trở thành cô hồn, không chỗ dung thân… Thiên Đàng và Địa Ngục đều từ chối!
Truyền thống lễ hội Âu Mỹ đã dành cho Jack một ngày. Một ngày được trở lại với cõi dương. Trong ngày đó, Jack có thể sống vui chơi thoải mái, vì người sống đã hóa trang thành ma qủy để linh hồn Jack có chỗ trà trộn vào cho đỡ cô đơn.
Đây là ý nghĩa nhân bản của lễ hội Halloween.
Nguồn: Giáo Xứ Lộc Lâm